Dyskusja ekspercka, w całości poświęcona idei wprowadzenia w Polsce środków perswazji finansowej skutecznie zniechęcających do nabywania samochodów spalinowych, odbyła się w pierwszym dniu rozpoczynającego się właśnie Tygodnia Zrównoważonego Transportu. Wydarzenie zorganizowały wspólnie Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych i Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu IOŚ–PIB. Wzięli w nim udział przedstawiciele polskich organizacji ekologicznych oraz właściwych przedmiotowo resortów.
European Mobility Week to kampania zainicjowana przez Komisję Europejską, odbywająca się co roku w dniach od 16 do 22 września. Ma zachęcać do zmiany przyzwyczajeń komunikacyjnych na bardziej sprzyjające zdrowiu i ochronie środowiska. Do alternatywnych, ekologicznych form transportu należą w szczególności elektromobilność, współdzielona mobilność i korzystanie z komunikacji zbiorowej, która w czasie Tygodnia Zrównoważonego Transportu jest w Polsce bezpłatna.
Dzisiejszym spotkaniem otworzyliśmy dyskusję na temat rozwiązań w Polsce jeszcze zupełnie obcych, które z powodzeniem funkcjonują w blisko dwudziestu już krajach Europy, przyczyniając się do szybkiej transformacji sektora transportu ku technologiom zeroemisyjnym. Mowa o systemach typu bonus/malus, czyli współistniejących mechanizmach zachęt finansowych i pozafinansowych oraz obciążeń finansowych, które przynoszą efekt w postaci indywidualnych decyzji o zakupie samochodu elektrycznego, a nie – spalinowego. O ile środki typu bonus rozwijane są w Polsce coraz sprawniej, czego przykładem jest uprawnienie do poruszania się po buspasach, czy uruchomiony niedawno system dopłat bezpośrednich, o tyle system malus nie funkcjonuje w zupełności – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA. Same zachęty to za mało, zważywszy na specyfikę polskiego rynku motoryzacyjnego. Każdego roku szeroką falą wlewają się do Polski stare samochody spalinowe o najgorszych normach emisyjnych – tylko w ubiegłym roku sprowadzono ponad pół miliona. Ich niska cena powoduje niesłabnącą popularność, z którą trudno konkurować nawet za pomocą rozbudowanego mechanizmu uprawnień. Dlatego niezbędne jest progresywne wdrażanie opłat ekologicznych – dodaje Maciej Mazur.
O konieczności uwzględnienia specyfiki polskiego rynku w kontekście wprowadzenia systemu malus mówił też, otwierając spotkanie, Szymon Byliński, Dyrektor Departamentu Gospodarki Elektromobilności i Gospodarki Wodorowej w Ministerstwie Klimatu. Wspomniał o działaniach stymulujących podejmowanych przez polski rząd i nadchodzącej nowelizacji ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, w ramach której poszerzony zostanie system zachęt (bonus). Podkreślił wagę budowania świadomości społecznej.
W Europie widać wyraźny trend w ustalaniu dat odejścia od pojazdów konwencjonalnych – są one odrębne dla samochodów z silnikami diesla oraz dla aut na benzynę. Progresywny charakter wprowadzanych zmian jest możliwy, ponieważ miasta europejskie mają dużą swobodę w kształtowaniu stref czystego transportu. Takie działanie ułatwia mieszkańcom przyzwyczajanie się do wyznaczanych dat – powiedziała podczas spotkania dr Alicja Pawłowska-Piorun z Krajowego Ośrodka Zmian Klimatycznych (KOZK – IOŚ-PIB).
Gośmi specjalnymi wydarzenia byli Matjaz Vrčko (Słowenia) i Sveinung André Kvalø (Norwegia), którzy opowiedzieli o tym, jak reprezentowane przez nich kraje poradziły sobie z wyzwaniem właściwego ukształtowania systemów bonus/molus. Matjaz Vrčko przedstawił sposób dochodzenia do obecnie obowiązującego na Słowenii systemu sprzyjającego rozwojowi rynku pojazdów nisko- i zeroemisyjnych. Sevinung André Kvalø szczegółowo opowiedział o norweskim systemie bonus/malus, na który w Norwegii składają się zwolnienie z podatku VAT (bonus) oraz opłaty od emisji CO2 i NOx, a także weight tax.
Dzisiejszym spotkaniem PSPA i KOZK otworzyły debatę, której efekty mają przyczynić się do zaprojektowania systemu malus, czyli brakującego ogniwa dekarbonizacji polskiego sektora transportu, w najlepszym możliwym kształcie.
