Od 1 lutego 2022r. dostępna jest już polska wersja NECP Tracker (National Energy and Climate Plans Tracker) – narzędzia stworzonego przez CAN-Europe (Climate Action Network Europe), uruchomiona przez Fundację Instytut na rzecz Ekorozwoju. NECP Tracker zostało aktywowane w ramach projektu LIFE_UNIFY (dostępne na stronie www.chronmyklimat.pl) i przedstawia rozbudowaną wersję wskaźników dotyczących polskiej perspektywy ochrony klimatu. Dla osiągnięcia celów klimatycznych w kolejnych latach konieczny jest w naszym kraju m.in. równoległy rozwój elektromobilności oraz wzrost wykorzystania OZE.
Wprowadzone przez Komisję Europejską w Europejskim Zielonym Ładzie, oraz umocnione i podwyższone ambicje przez Fit for 55%, zobowiązują wszystkie kraje członkowskie do wspólnego zwiększonego wysiłku w dekarbonizację energetyki, transportu i przemysłu, które mają doprowadzić kontynent do zero emisyjności netto w 2050 roku. Aby na bieżąco móc kontrolować, czy państwa europejskie są na dobrej drodze, powstało narzędzie NECP tracker.
Monitoring energii i klimatu
Narzędzie NECP Tracker zostało uruchomione w ramach projektu LIFE_UNIFY, dostępne w polskiej wersji językowej (zobacz NECP Tracker). Ujawnia ono najbardziej aktualne dane potrzebne do monitorowania realizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu w Polsce. W narzędziu można zobaczyć analizę ścieżek redukcji emisji gazów cieplarnianych, sektorowe wskaźniki redukcji emisji oraz niektóre wskaźniki transformacji energetycznej.
– NECP Tracker pokazuje, jak trudno jest monitorować polityki sektorowe i pociągać państwa członkowskie do odpowiedzialności, gdy brakuje jasno wyznaczonych celów lub trajektorii redukcji określonych w planach działania – powiedział dr Wojciech Szymalski z Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Tendencja spadkowa ustała
Polska w zakresie, praktycznie wszystkich, celów polityki klimatycznej nie jest na ścieżce do osiągnięcia neutralności klimatycznej, a trajektorie określone przez Krajowy Plan Energii i Klimatu dla kilku sektorów całkowicie mijają się z potrzebami ochrony klimatu.
Polska znacząco ograniczyła emisje od 1990 r., ale tendencja spadkowa ustała w 2001 r. Przyczyny można upatrywać w rozwoju dwóch sektorów. Po pierwsze, sektor transportowy, który w ciągu ostatnich 20 lat urósł ponad dwukrotnie, w wyniku gwałtownego wzrostu własności samochodów napędzanego rozwojem sieci drogowej i masowym importem starych samochodów do kraju. Po drugie, sektor użytkowania gruntów LULUCF znacznie ograniczył swoją zdolność do usuwania emisji CO2 w tym samym okresie.
Mało ambitna polityka energetyczna
Niestety perspektywy polityki wcale nie są obiecujące. Polska nie ma narodowej Długookresowej Strategii redukcji emisji do 2050 r., dlatego stworzyła Krajową Politykę Energetyczną do 2040 r., która jest bardzo mało ambitna w kwestiach klimatycznych. Cel emisji na 2040 r. jest ustalony na -30% w porównaniu z obecnymi poziomami (-43% w porównaniu z poziomami z 1990 r.), czyli znacznie poniżej tego, co jest potrzebne, aby utrzymać się poniżej 1,5°C. Dzieje się tak dlatego, że Polska nie przykłada zbytniej wagi do transformacji w energetyce i obecnie rozwija jedynie swój potencjał fotowoltaiczny, a wiatr i biogaz zostały wstrzymane od początku 2016 roku. Spowodowało to znaczne podwyżki cen energii pod koniec 2021 i na początku 2022 roku.
– Polska dotychczas nie inwestowała w transformację energetyczną, właśnie dlatego, że spalanie węgla opłacało się bardziej niż stawianie nowych wiatraków, czy farm fotowoltaicznych. Dziś jednak podatki nałożone na energię wytwarzaną przez paliwa kopalne są przez to dla naszego kraju dotkliwe – dodał Wojciech Szymalski.
Do celu z elektromobilnością
– Według danych Eurostat Polska pod względem udziału OZE w konsumpcji energii znajduje się na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Jednocześnie dysponujemy jednym z najstarszych i najbardziej emisyjnych parków samochodowych (w przypadku pojazdów osobowych średnia wynosi ponad 14 lat). Mimo dominacji węgla w miksie energetycznym, kierowcy samochodów elektrycznych w Polsce mają liczne możliwości ładowania swoich pojazdów „zieloną” energią – zarówno na coraz większej liczbie stacji ogólnodostępnych, jak i w domu, dzięki możliwości wykorzystania fotowoltaiki lub odpowiedniej taryfy. Niemniej jednak dla osiągnięcia celów klimatycznych w kolejnych latach konieczny jest równoległy rozwój elektromobilności oraz wzrost wykorzystania OZE – podkreślił Jan Wiśniewski z PSPA.
Polska bardzo długo starała się pokazywać w gronie klimatycznych czempionów. NECP Tracker to potwierdza i pokazuje, że w polityce klimatycznej inne kraje nie są wiele lepsze od Polski.
Dostępna jest także wersja międzynarodowa która rozszerza spojrzenie na 10 państw członkowskich. Narzędzie obejmuje Chorwację, Czechy, Danię, Estonię, Francję, Niemcy, Polskę, Portugalię, Słowenię i Hiszpanię.
Źródło: na podstawie Instytutu na rzecz Ekorozwoju, PSPA
